System Wyborczy w wyborach do Senatu RP 2001-2007
Wybory w latach 1991-1997 zostały przeprowadzone z wykorzystaniem systemu wyborczego określonego w Konstytucji RP oraz w ustawie Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. System wyborczy do Sejmu uległ wyraźnym zmianom w porównaniu do zastosowanego w okresie 1991-1997 w odniesieniu do struktury okręgów wyborczych.
System wyborczy (w węższym jego rozumieniu) składa się z następujących elementów:
- Struktury okręgów wyborczych (ich liczby, granic oraz liczby mandatów przeznaczonych do podziału w każdym z okręgów),
- Sposobu ustalania wyników wyborów (określają go formuła wyborcza i zawarte w niej elementy jak metoda wyborcza czy ustawowe progi wyborcze),
- Sposobu głosowania (inaczej uprawnień wyborcy podczas głosowania – ile posiada głosów, czy może je kumulować itp.).
Struktura okręgów wyborczych
W wyborach do Senatu RP w latach 2001-2007, obszar kraju został podzielony na 40 wielomandatowych okręgów wyborczych w których rozdzielano 100 mandatów senatorskich. Okręgi te, w większości (z wyłączeniem okręgu 12 [Kraków] obejmującego obszar okręgów sejmowych 12 [Chrzanów] i 13 [Kraków]), pokrywały się z okręgami wyborczymi do Sejmu.
W okręgach wybierano od 2 do 4 senatorów.
Co istotne, wybory do Senatu nie realizowały zasady równości (zasada ta nie obowiązywała w odniesieniu do wyborów do Senatu w przepisach konstytucyjnych). Liczba mieszkańców przypadających na jeden mandat w poszczególnych okręgach była bardzo zróżnicowana.
Mandaty były dzielone w poszczególnych okręgach wyborczych na podstawie liczb głosów uzyskanych przez kandydatów w danym okręgu.
Głosy obywateli polskich glosujących poza granicami Polski były wliczane do okręgu 18 (Warszawa).
Szczegółowy podział mandatów między okręgi został przedstawiony w tabeli:
Formuła wyborcza
Wybory do Senatu RP w okresie 2001-2007 były przeprowadzane z wykorzystaniem formuły reprezentacji większościowej wykorzystującej metodę większości względnej w wielomandatowych okręgach wyborczych (głosowanie blokowe). Podział mandatów następował oddzielnie w każdym z 40 okręgów wyborczych.
Sposób głosowania
Każdy z wyborców dysponował głosami w liczbie równej liczbie senatorów wybieranych w danym okręgu. Głosy oddawał na wybranych kandydatów spośród zgłoszonych w okręgu. Wyborca nie mógł kumulować swoich głosów (nie mógł np. oddać wszystkich dostępnych głosów na jednego kandydata), ale nie miał obowiązku wykorzystania wszystkich dostępnych mu głosów. Było to coraz większym problemem w każdych kolejnych wyborach – coraz większa część wyborców wykorzystywała tylko jeden z dostępnych im głosów. Kandydaci obejmowali mandaty w kolejności liczby uzyskanych głosów. W przypadku zwolnienia mandatu, konieczne było przeprowadzenie wyborów uzupełniających.
Opracowanie: Maciej Onasz, na podstawie: Onasz Maciej, Inżynieria wyborcza w Polsce od roku 1989, Łódź 2017; Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. 2001 nr 46 poz. 499 (z późn. zm.).
Udostępnij
