System Wyborczy w wyborach do Senatu RP 1991-1997
Wybory w latach 1991-1997 zostały przeprowadzone z wykorzystaniem systemu wyborczego określonego w przepisach konstytucyjnych oraz w ustawie Ordynacja wyborcza do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. System wyborczy do Sejmu uległ wyraźnym zmianom w porównaniu do zastosowanego w roku 1989, szczególnie w odniesieniu do formuły wyborczej.
System wyborczy (w węższym jego rozumieniu) składa się z następujących elementów:
- Struktury okręgów wyborczych (ich liczby, granic oraz liczby mandatów przeznaczonych do podziału w każdym z okręgów),
- Sposobu ustalania wyników wyborów (określają go formuła wyborcza i zawarte w niej elementy jak metoda wyborcza czy ustawowe progi wyborcze),
- Sposobu głosowania (inaczej uprawnień wyborcy podczas głosowania – ile posiada głosów, czy może je kumulować itp.).
Struktura okręgów wyborczych
W wyborach do Senatu RP w latach 1991-1997, obszar kraju został podzielony na 49 wielomandatowych okręgów wyborczych w których rozdzielano 100 mandatów senatorskich.
Podział na okręgi odpowiadał podziałowi kraju na województwa (których wtedy było 49).
W 47 okręgach wybierano po 2 senatorów, natomiast w dwóch najludniejszych (województwa warszawskie oraz katowickie) – po 3.
Co istotne, wybory do Senatu nie realizowały zasady równości (zasada ta nie obowiązywała w odniesieniu do wyborów do Senatu w przepisach konstytucyjnych). Liczba mieszkańców przypadających na jeden mandat w poszczególnych okręgach była bardzo zróżnicowana.
Mandaty były dzielone w poszczególnych okręgach wyborczych na podstawie liczb głosów uzyskanych przez kandydatów w danym okręgu.
Głosy obywateli polskich glosujących poza granicami Polski były wliczane do okręgu obejmującego województwo warszawskie.
Formuła wyborcza
Wybory do Senatu RP w latach 1991-1997 były przeprowadzane z wykorzystaniem formuły reprezentacji większościowej wykorzystującej metodę większości względnej w wielomandatowych okręgach wyborczych (głosowanie blokowe). Podział mandatów następował oddzielnie w każdym z 49 okręgów wyborczych.
Sposób głosowania
Każdy z wyborców dysponował głosami w liczbie równej liczbie senatorów wybieranych w danym okręgu. Głosy oddawał na wybranych kandydatów spośród zgłoszonych w okręgu. Wyborca nie mógł kumulować swoich głosów (nie mógł np. oddać wszystkich dostępnych głosów na jednego kandydata), ale nie miał obowiązku wykorzystania wszystkich dostępnych mu głosów. Było to coraz większym problemem w każdych kolejnych wyborach – coraz większa część wyborców wykorzystywała tylko jeden z dostępnych im głosów. Kandydaci obejmowali mandaty w kolejności liczby uzyskanych głosów. W przypadku zwolnienia mandatu, konieczne było przeprowadzenie wyborów uzupełniających.
Opracowanie: Maciej Onasz, na podstawie: Onasz Maciej, Inżynieria wyborcza w Polsce od roku 1989, Łódź 2017; Ustawa z dnia 10 maja 1991 r. Ordynacja wyborcza do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. 1991 nr 58 poz. 246 (z późn. zm.).
Udostępnij
