Rodzaje list wyborczych
Czym są listy wyborcze?
Listy wyborcze są częścią oferty wyborczej bezpośrednio przedstawianą danemu wyborcy. Najczęściej, nie zawierają one wszystkich możliwości (np. nie ma na nich wszystkich kandydatów ale jedynie kandydaci zgłoszeni w danym okręgu). Listy wyborcze wszystkich ugrupowań (lub lista kandydatów) są prezentowane wyborcy na karcie wyborczej, za pomocą której dokonuje on wyboru.
Wyróżnia się kilka typów list wyborczych:
- ·Listy zamknięte: w przypadku zastosowania takiej formy, wyborca ma możliwość wyłącznie oddania głosu na listę wybranej formacji (partii) jako całość. Nie może wskazać swojej preferencji odnośnie konkretnego kandydata z tej listy. Z zasady, w przypadku zastosowania takiego rodzaju list, mandaty (w obrębie danej listy) są przydzielane zgodnie z kolejnością umieszczenia kandydatów na liście. Taka forma listy była wykorzystywana do podziału mandatów między tak zwane „listy krajowe” w wyborach do Sejmu RP do roku 1997.
- Listy otwarte: w przypadku zastosowania takiej formy, wyborca ma możliwość oddania głosu na listę wybranej formacji (partii) jako całość oraz na wskazanie konkretnego, preferowanego kandydata w obrębie tej listy. Z zasady, w przypadku zastosowania takiego rodzaju list, mandaty (w obrębie danej listy) są przydzielane w kolejności liczby uzyskanych głosów przez poszczególnych kandydatów. Takie listy są stosowane obecnie we wszystkich wyborach w Polsce przeprowadzanych z wykorzystaniem formuł reprezentacji proporcjonalnej.
- Listy wolne: w przypadku zastosowania takiej formy, wyborca ma możliwość utworzenia własnej kombinacji spośród zgłoszonych kandydatów, nawet z różnych list (tworzy własną listę), często tworząc własny ranking kandydatów (oznaczając numerem 1 kandydata najbardziej preferowanego, numerem 2 drugiego w kolejności itd.). Takie listy stosowane są m.in. w systemie pojedynczego głosu przechodniego (STV), który nie jest jednak stosowany w Polsce.
Opracowanie: Maciej Onasz, na podstawie: Onasz Maciej, Inżynieria wyborcza w Polsce od roku 1989, Łódź 2017.