System Wyborczy w wyborach do Sejmu RP 2001
Wybory do Sejmu RP w roku 2001 były przeprowadzone z wykorzystaniem systemu wyborczego określonego w Konstytucji RP oraz w ustawie Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. System wyborczy do Sejmu uległ radykalnym zmianom w porównaniu do zastosowanego 4 lata wcześniej. Całkowicie zmieniono strukturę okręgów wyborczych, zrezygnowano w drugiego, ogólnopolskiego poziomu podziału mandatów (tzw. listy krajowe), zmieniono również stosowaną metodę wyborczą.
System wyborczy (w węższym jego rozumieniu) składa się z następujących elementów:
- Struktury okręgów wyborczych (ich liczby, granic oraz liczby mandatów przeznaczonych do podziału w każdym z okręgów),
- Sposobu ustalania wyników wyborów (określają go formuła wyborcza i zawarte w niej elementy jak metoda wyborcza czy ustawowe progi wyborcze),
- Sposobu głosowania (inaczej uprawnień wyborcy podczas głosowania – ile posiada głosów, czy może je kumulować itp.).
Struktura okręgów wyborczych
W wyborach do Sejmu RP w roku 2001, obszar kraju został podzielony na 41 wielomandatowych okręgów wyborczych o różnej liczbie mandatów. Okręgiem mogło być województwo lub część województwa. Granice okręgów nie mogły przecinać granic powiatów lub miast na prawach powiatu.
Najmniejszym okręgiem były Okręg nr 12 (Chrzanów) oraz Okręg nr 29 (Częstochowa) w których wybierano 7 posłów, największym zaś Okręg nr. 19 (OKW Warszawa), w którym wybierano 19 posłów. Średnia liczba mandatów w okręgach wyniosła 11,22 mandatu. Mandaty były dzielone w poszczególnych okręgach wyborczych na podstawie liczb głosów uzyskanych przez listy poszczególnych komitetów w danym okręgu.
Głosy obywateli polskich glosujących poza granicami Polski były wliczane do okręgu 19 (OKW Warszawa).
Szczegółowa lista okręgów wraz z liczbą mandatów została przestawiona w tabeli.
Formuła wyborcza
Wybory do Sejmu RP w roku 2001 były przeprowadzane z wykorzystaniem formuły reprezentacji proporcjonalnej wykorzystującej zmodyfikowaną metodę wyborczą Sainte-Laguë z pierwszym dzielnikiem 1,4. Podział mandatów następował oddzielnie w każdym z 41 okręgów wyborczych.
W wyborach tych zastosowano próg ustawowy odnoszący się do ważnie oddanych głosów w skali całego kraju. Aby wziąć udział w podziale mandatów, listy wyborcze danego komitetu (łącznie) musiały przekroczyć próg 5% (w przypadku komitetu partii politycznej [KW] oraz komitetu wyborczego wyborców [KWW]) lub 8% (komitet koalicji partii politycznych [KKW]). Komitety wyborcze wyborców zrzeszonych w organizacjach mniejszości narodowych miały prawo do zwolnienia z obowiązku przekroczenia progu.
Sposób głosowania
Każdy z wyborców dysponował jednym głosem, który oddawał na wybraną listę wyborczą zgłoszoną przez komitet wyborczy w okręgu wraz ze wskazaniem konkretnego kandydata z tej listy, któremu udzielał poparcia. Na poziomie okręgów zastosowano zatem listy otwarte. Kandydaci z danej listy okręgowej komitetu obejmowali mandaty w kolejności liczby uzyskanych głosów. W przypadku zwolnienia mandatu, pierwszeństwo w jego objęciu przysługiwało kolejnemu kandydatowi z tej samej listy wedle liczby uzyskanych głosów.
Opracowanie: Maciej Onasz, na podstawie: Onasz Maciej, Inżynieria wyborcza w Polsce od roku 1989, Łódź 2017.
fot. Krzysztof Kurek
Udostępnij
